به اعتقاد کارشناسان با توجه به داشته‌های کشور در حوزه اماکن مذهبی مسلمانان به‌خصوص در شهرهای مقدس مشهد، قم و حتی شیراز، این بازار در کشور ما تا رسیدن به نقطه مطلوب فاصله بسیاری دارد.
محمد قانعی، رئیس اتحادیه هتلداران مشهد درباره وضعیت گردشگری مذهبی به همشهری گفت: خوشبختانه با وجود حرم شریف امام رضا(ع) در شهر مشهد از نظر سرمایه معنوی وضعیت بسیار خوبی داریم اما متأسفانه سیاست‌های فعلی مسئولان ما در مبحث گردشگری کشور چالش‌هایی ایجاد کرده که نیاز به تجدید نظر دارند.
وی در ادامه با اشاره به جمعیت گسترده گردشگر هدف افزود: حدود 300 میلیون مسلمان شیعه از کشورهای هند، پاکستان، عراق، لبنان، بحرین، کویت، عربستان و... داریم که اگر در هر سال فقط 3 میلیون نفر را جذب کنیم فوق‌العاده است. این در حالی است که سال قبل طبق آمار، تعداد کل گردشگر خارجی ورودی به کشور 2/1 میلیون نفر بوده است.
اولویت در صنعت گردشگری
قانعی خاطرنشان کرد: در چشم‌انداز سال 1420 پیش‌بینی شده است که 20 میلیون گردشگر خارجی داشته باشیم که در حال حاضر به 10 درصد آن هم نرسیده‌ایم. نباید این نکته را فراموش کنیم که این صنعت بسیار آسیب‌پذیر است و مسائل سیاسی، اقتصادی، فرهنگی و اجتماعی نیز بر این امر تاثیر دارد. در7ماه گذشته هم به‌طور جدی با افت گردشگر مواجه شدیم.
رئیس اتحادیه هتلداران مشهد با اشاره به کمبودهای شهر مشهد گفت: مشهد هر سال میزبان حدود 30 میلیون زائر است که در فصول مختلف به این شهر سفر می‌کنند اما در فصول اوج مانند سالگرد رحلت پیامبراسلام (ص) و شهادت امام رضا (ع) یا نوروز کمبود امکانات شهری به‌شدت به چشم می‌آید که مدیران شهری باید برای آن چاره‌ای بیندیشند.
گردشگری مذهبی در مشهد یک اولویت است و 95 درصد افرادی که به مشهد می‌آیند هدفشان زیارت است.وی به اشتغال‌زا بودن صنعت گردشگری نیز اشاره کرد و افزود: 37 درصد زائرانی که به مشهد می‌آیند برای سوغات تسبیح، سجاده یا مهر را انتخاب می‌کنند که حجم بالایی را در امر اشتغال‌زایی در بر می‌گیرد.
قانع به آمار ورود گردشگران خارجی هم اشاره کرد و گفت: طبق آماری که داریم از ابتدای امسال تا‌کنون حدود300 هزار گردشگر خارجی در هتل‌های مشهد اقامت داشته‌اند.
ابراهیم پور فرج رئیس جامعه تورگردانان کشور نیز به همشهری گفت: از لحاظ اماکن مذهبی مانند سایر جاذبه‌های گردشگری بسیار غنی هستیم اما متأسفانه موردی که دیده می‌شود این است که از نظر تبلیغاتی کار زیادی صورت نگرفته است.
ما یک بروشور یا سی‌دی تخصصی برای معرفی اماکن مذهبی نداریم تا در اختیار هموطنان یا حتی مسلمانان کشورهای دیگر قرار دهیم. تمامی اطلاعاتی که مردم و مسافران خارجی دارند مربوط به داشته‌های خودشان است.
وی با اشاره به لزوم برنامه‌ریزی برای گردشگران مذهبی افزود: در حال حاضر این گروه از گردشگران برای مدت یک هفته تا 10 روز به ایران می‌آیند و پس از بازدید از شهرهای مشهد و قم از ایران خارج می‌شوند اما با برنامه‌ریزی مناسب می‌توان این مدت را به 3 تا 4 هفته افزایش داد.
رئیس جامعه تورگردانان کشور اضافه کرد: می‌توان در کنار برنامه مذهبی، بازدید از استان‌های شمالی و خوش آب و هوا را برای گردشگران عربی نیز در نظر گرفت.
پورفرج درباره آمار ورود گردشگران مذهبی به کشور گفت: آمار ورودی ما بسیار اندک است و حتی قابل بیان هم نیست. درباره جذب گردشگر مذهبی موردی وجود دارد که با آقای موسوی معاون گردشگری نیز مطرح کرده‌ایم.
مسئله این است که آژانس‌های ما هنوز اختیار پیدا نکرده‌اند که اگر به کشورهایی مثل عربستان زائر می‌فرستیم در برابر آنها ما هم حضوری قوی در آن کشور داشته باشیم و به جذب مسافر بپردازیم.
گام‌های عملی و کند
رئیس سازمان میراث فرهنگی و گردشگری استان قم نیز تابستان امسال درباره توسعه گردشگری مذهبی در این شهر گفته بود: باید برای ایجاد زیرساخت‌های زیارتی در استان تلاش بیشتری صورت گیرد؛
زیرا یکی از محورهای سند چشم‌انداز استان، گردشگری مذهبی است. وی با بیان اینکه برای احداث زیرساخت‌های زیارتی و گردشگری استان باید گام‌های عملی برداشته شود، افزوده بود: برای اینکه شهر قم متناسب با شأن و جایگاه مرجعیت و تشیع خود، از رشد برخوردار باشد، باید قانون خاص خود را داشته باشد. این در حالی است که قوانین در حال حاضر، نه تنها یکدیگر را تقویت نمی‌کنند، بلکه دافع یکدیگر نیز هستند.
گردشگری مذهبی به‌عنوان یکی از شاخه‌های صنعت گردشگری از جمله بخش‌های پردرآمد این صنعت است؛ به‌گونه‌ای که بسیاری از کشورها برای توسعه این شاخه از صنعت گردشگری در کشورهایشان تلاش می‌کنند.
به‌عنوان نمونه می‌توان به لبنان اشاره کرد که پس از موفقیت در گردشگری زیبایی، به توسعه گردشگری مذهبی می‌اندیشد. این کشور با داشتن منطقه‌ای به‌نام بشوات مقامات صنعت گردشگری لبنان را به این فکر انداخته است که با هدف توسعه گردشگری، دیگر جاذبه‌های گردشگری مذهبی را به مردم جهان معرفی کند.
بیمارهای بسیاری به امید شفا گرفتن از قدیسی به نام «بانوی بشوات» راهی این شهر می‌شوند. به همین دلیل این شهر در حال تبدیل شدن به یک مقصد گردشگری مذهبی است.
حال با وجود سرمایه‌های غنی در کشور و کمتر بودن محدودیت‌های فرهنگی برای گردشگران مذهبی باید منتظر اقدامات جدی مسئولان در این شاخه از صنعت گردشگری بود.
